"Ankara Öykü Günleri"nden "Dünya Öykü Günleri"ne/Aysu Erden

Ankara Öykü Günleri, Edebiyatçılar Derneği kurucularından Özcan Karabulut tarafından uygulanmaya konduğu ilk günden beri, ülkemizden başlayarak, Doğuya-Batıya, uzak-yakın birçok ülkeye, öykülerle uzanmayı; öyküyü farklı dillerde konuşan, farklı coğrafyalarda yaşayan yazarlarla, okurlarla kurulacak bir iletişim biçimi ve aracı haline getirmeyi hedefledi. Yıllar ilerledikçe, etkinliklere farklı araştırma alanlarından katılan öykü dostlarının sayısı gitgide arttı. Öykü aracılığıyla paylaşılacak görüşler, duygular, sevgi ve dostluk ortamları yaratmanın önemi her yıl daha iyi anlaşıldı. Etkinlikler, giderek, yazarların, eleştirmenlerin çeşitli mekânlarda okurlarla buluşarak eserlerini özgürce tartıştıkları birer forum niteliğini kazandı. Hepsinden de önemlisi, dünya edebiyatı içinde Türk öykücülüğünün yerini belirginleştirmeyi hedefleyen bir etkinlik olarak, Ankara Öykü Günleri, yurtiçinde olduğu kadar yurtdışında da tanındı, desteklendi. Sonunda, Türkiye gibi geniş bir coğrafyada başlatılarak yaygınlaştırılan, kurumsallaşmış bir edebiyat etkinliği olarak, Türkiye sınırlarının ötesine taşındı. Ülkemizde, başta başkent Ankara olmak üzere Adana, Antalya, İzmir, Diyarbakır, Bursa, Aydın'da gerçekleştirilen öykü günleri; yurt dışında Almanya, Kıbrıs ve Hollanda'da da kotarıldı. Bu kentlere, son yıllarda, Eskişehir ve Konya da katıldı. Sonuç olarak, bugün kurumsallaşmış bir etkinliğe dönüşen öykü günleri, "Dünya Öykü Günü"ne uzanan yolun da başlangıcı oldu. Geniş bir coğrafyayı dolaşmakta olan öykü günleri, 14 Şubat Dünya Öykü Günü projesini de doğurarak, edebiyatçılar arasında barışın, dostluğun, sevginin simgesi durumuna geldi. Özcan Karabulut'un, Edebiyatçılar Derneği başkanı olduğu sırada (2001-2003), 14 Şubat 2002 tarihinde gerçekleştirilen "Öykü Forum"da yazar-öykü-okur üçlüsü arasında oluşturulan ortamın, 14 Şubat Dünya Sevgi-Sevgililer Günü gibi anlamlı bir günle uyumlu olduğu düşüncesinden çıkılarak, 14 Şubat'ın Dünya Öykü Günü olarak kutlanmasına karar verildi. Niçin dünya öykü günü? Niçin 14 Şubat? sorularına yanıt aranan Forum'da, 2003 yılında, Dünya Öykü Günü'nün, Türkiye'nin dört önemli yazar örgütü olan P.E.N. Yazarlar Derneği, Edebiyatçılar Derneği, TYS ve Dil Derneği işbirliğiyle sürdürülmesine ve on iki ilde yapılmasına karar alındı. Proje, aynı yıl, 6. Ankara Öykü Günleri'ne taşındı ve "Ankara Öykü Günleri'den Dünya Öykü Günü'ne Doğru" başlığı altında tartışıldı. 2002 yılından bu yana 14 Şubat, ülkemizin pek çok ilinde, Edebiyatçılar Derneği başta olmak üzere çeşitli dergi, kurum ve kuruluşların öncülüğünde "Dünya Öykü Günü" olarak kutlanmakta, etkinlikler düzenlenmektedir. Dünya Öykü Günü'nün uluslararası gelişiminin temelleri ise, bugün Derneğimizin Genel Başkan Yardımcısı olan Prof. Dr. Aysu Erden'in Türkiye P.E.N. Merkezi resmi delegesi olarak katıldığı 69.Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresinde (Mexico City-2003) ve yine Aysu Erden ile Derneğimizin eski başkanlarından Özcan Karabulut'un katıldıkları 71.Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresinde (Bled, Slovenya, 2005) atıldı. 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, P.E.N. Uluslararası Çeviri ve Dil Hakları Komitesi ve Delegeler Meclisi tarafından her iki kongrede de onaylandı. Böylece, bu önemli proje, UNESCO'ya iletilmek üzere Uluslararası P.E.N. tarafından resmen kabul ve ilan edilmiş oldu. 2002 yılında başlatılan 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, ilk kez, Türkiye P.E.N. Merkezi Başkanı Üstün Akmen ve P.E.N. üyesi Aysu Erden tarafından, 17-24 Eylül 2004 tarihinde Makedonya'nın Ohrid kentinde yapılan 68. Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresi'nde, Uluslararası P.E.N. Yürütme Kurulu'na tanıtıldı. Türkiye P.E.N. Merkezi, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin 68. Uluslararası P.E.N. Kongresi'nin Delegeler Meclisi gündemine alınması için başvuruda geç kalmasına rağmen, Uluslararası P.E.N'in Sekreteri ve Uluslararası P.E.N. İdari İşler Sekreteri, Türkiye P.E.N. Merkezi'nin bu önerisini Delegeler Meclisi'nde gündeme getirdiler. Bir yıl sonra, Türkiye P.E.N. Merkezi, 3 Eylül 2003 tarihli başvuru yazısıyla, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni Uluslararası P.E.N. Yürütme Kurulu'na bir kez daha sundu. Amaç, 14 Şubat Dünya Öykü Günü'nün UNESCO'nun Kültür Takvimi'nde yer almasıydı. Ancak bu amacın gerçekleşebilmesi için, söz konusu projenin 22-27 Kasım 2003 tarihlerinde Mexico City'de yapılacak olan 69. Uluslararası P.E.N Dünya Kongresi'nin Delegeler Meclisi gündemine alınması, onaylanması ve resmen kabul edilmesi gerekiyordu. Uluslararası P.E.N. Uluslararası Sekreteri'nin 1 Ekim 2003 tarihli kabul yanıtında şu sözler yer almaktaydı: "Sekreterlik, kısa bir süre önce, Dünya Öykü Günü ile ilgili önerinizi içeren mektubunuzu almış bulunmaktadır. Dünya Öykü Günü'nü, Meksika'daki Kongre'nin takvimine aldığımız konusunda sizi bilgilendirmek istiyorum. Türkiye P.E.N. Merkezi tarafından yapılan bu girişimden, aynı zamanda da Türkiye P.E.N. Merkezi'nin Edebiyatçılar Derneği ile birlikte çalışmasından memnuniyet duymaktayım". Dönemin Uluslararası P.E.N. Uluslararası Sekreteri Dr.Terry Carlbom'un 14 Şubat Dünya Öykü Günü'nün dünyada geniş bir coğrafyada kutlanması yönünde onaylanan ilk uluslararası resmi belge olma niteliğini taşıyan bu yanıtı şöyle devam etmektedir: "Uluslararası P.E.N., Türkiye P.E.N. Merkezi'nin 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni Delegeler Meclisi'ne önermektedir. Bu proje, Edebiyatçılar Derneği ile yapılan işbirliği sonucunda daha da geliştirilmiştir. Türkiye P.E.N. Merkezi, 14 Şubat Dünya Öykü Günü'nün, UNESCO'nun Kültür Takvimi'nde yer almasının, 21 Mart Dünya Şiir Günü ve benzeri diğer tarihler gibi, P.E.N.'in temel misyonlarının, aşağıda sözü edilen belli başlı özelliklerinin yaygınlaştırılmasına olanak sağlayacağına inanmaktadır:
1- Öykü incelemeleri aracılığıyla, tüm dünyada edebiyat çalışmalarını geliştirip yaygınlaştırmak 2- Edebiyat eğitimini geliştirip yaygınlaştırmak 3- Barış kültürünü yerleştirmek 4- Tüm dünyada yazarların ifade özgürlüğünü savunmak 5- Kültür farklılıklarına ve dilbilimsel farklılıklara saygı göstermek." Delegeler Meclisi aldığı tavsiye kararında tüm P.E.N. merkezlerini, dünya edebiyatlarında kısa öyküyü canlandırmak amacıyla başlatılacak olan çalışmaları desteklemeye çağırmakta ve yürütme kuruluna, Dünya Öykü Günü'nün, UNESCO'nun Kültür Takvimi'ne alınması yönündeki girişimi yapmasını önermekteydi. 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi, 19.21 Eylül 2003 tarihlerinde Makedonya'nın Ohrid kentinde yapılan 6. Ohrid Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Konferansı'nda Kata Kulavkova'nın başkanlığında gerçekleştirilen toplantılarda delegelere tekrar sunulduktan sonra, 22-27 Kasım 2003 tarihlerinde Mexico City'de yapılan 69. Uluslararası P.E.N Dünya Kongresi'nde, Çeviri ve Dil Hakları Komitesi'nin tavsiye kararlarından biri olarak delegeler tarafından 27 Kasım 2003 tarihli toplantıda kabul edildi. Proje, aynı yıl içinde, yazılı olarak Uluslararası P.E.N. merkezlerine elektronik posta ve mektup aracılığıyla duyuruldu. Uluslararası P.E.N. delegeleri, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin temel amaçlarını, hedeflerini ve yerel, bölgesel, uluslararası düzeylerdeki uygulama yöntemlerini, gerek 17-21 Haziran 2004 tarihlerinde yapılan 7. Ohrid Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Konferansı'nda gerek Norveç'in Tromso kentinde 6-12 Eylül 2004 tarihlerinde gerçekleştirilen 70. Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresi'nde, Kata Kulavkova ve Terry Carlbom başkanlığında toplanan Çeviri ve Dil Hakları Komitesi toplantılarında görüştüler. Her iki toplantının sonucunda, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin Uluslararası P.E.N.'in Diversity (Çeşitlilik) çok dilli E- Antoloji Projesi'nin web sitesinin (http://www.diversity.org.mk) Projeler (projects) ve etkinlikler (Events) sayfasında P.E.N. merkezlerine tanıtılmasına karar verildi. Uluslararası P.E.N.'in Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Diversity (Çeşitlilik) Web Projesi'nde, Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak hazırlanan Dünya Öykü Günü Sitesi'ne (http://www.worldshortstoryday.org) link verildi. Uluslararası P.E.N'in Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı Kata Kulavkova, davetli olarak geldiği 23. Tüyap Kitap Fuarı'nda (23-31 Ekim 2004) ve "Ege ve Balkanlarda Kültürel Çeşitlilik" konulu panelde konuşma yapmak üzere geldiği Söke Uluslararası 1. Sanat Edebiyat ve Kitap Günleri'nde, Özcan Karabulut ve Aysu Erden'le 14 Şubat Dünya Öykü Günü konusunda görüş alışverişinde bulundu. Kata Kulavkova, 20.12.2004 tarihinde ülke P.E.N. merkezlerine yazdığı bir yazıyla, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin çeşitli etkinliklerle desteklenmesini istedi. Slovenya'nın Bled kentinde gerçekleştirilen 71. Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresi çerçevesinde, 15 Haziran 2005 tarihinde, Kata Kulavkova başkanlığında yapılan Uluslararası Çeviri ve Dil Hakları Komitesi toplantısında, 14 Şubat-Dünya Öykü Günü Projesi UNESCO'nun Kültür Takvimi'ne alınması amacıyla tekrar görüşüldü. Bu görüşme sırasında, Kongre'ye Türkiye P.E.N. Merkezi'nden katılan Türkiye P.E.N. Merkezi Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı ve Uluslararası P.E.N. Çeşitlilik Web Projesi yayın kurulu üyesi Aysu Erden ve Ankara Öykü Günleri'nin kurucusu, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni başlatan Türkiye P.E.N. Merkezi üyesi, öykü yazarı Özcan Karabulut birer konuşma yaptılar. Aysu Erden konuşmasında özetle şunları söyledi: "14 Şubat Dünya Öykü Günü, UNESCO Kültürel Çeşitlilik Evrensel Bildirgesi çerçevesinde, yaratıcılığın uluslararası düzeyde ve kültürler arasında akışının sağlanmasına, bu alanlarda işbirliğinin yapılması için gerçekleştirilecek uluslararası dayanışmanın ve kurumlararası işbirliğinin oluşmasına (örneğin yazar örgütleri arasında), gelişmiş ve gelişmekte olan dil topluluklarının edebiyatlarının yerel ve uluslararası düzeylerde yetkin olmalarına ve seslerini birbirlerine duyurmalarına olanak sağlayacaktır". Özcan Karabulut konuşmasında, projeyi yaratan Ankara Öykü Günleri, 14 Şubat - Dünya Öykü Günü Projesi'nin özellikleri ve tarihçesi üzerinde durdu. Karabulut, projenin amaçlarını ise şöyle özetledi: "Farklı edebiyatları, farklı kültürleri destekleyen, çeşitliliğe vurgu yapan biz yazarlar, şairler, yayıncılar, editörler, gazeteciler, çevirmenler, araştırmacılar, akademisyenler Türkiye'de ve dünyada düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, yazma ve yaratma özgürlüğü için mücadele ediyoruz. Bizler, Türkiye P.E.N. Merkezi'ne üye yazarlar, edebiyatta yaratıcılığın ve ifade özgürlüğünün geliştirilmesini, bütün dillerde öykü yazılmasının ve okunmasının teşvik edilmesini, dünya kültüründe çeşitliliğin korunmasını, öyküler aracılığıyla kültürlerarası iletişimin sağlanmasını, farklı hayat tarzlarının ve düşünce biçimlerinin barış kültürü içinde hoş görülmesini istiyoruz. 14 Şubat'ı Dünya Öykü Günü yapan çeşitlilik, çokkültürlülük, sevgi, dostluk, barış gibi tüm değerleri savunuyoruz. Biz yazarlar, yazar örgütleri, tüm dünyada birbirimizle, dil, din, ırk, kültür, cinsiyet ayrımı yapmadan, çok kapsamlı bir edebi ve kültürel işbirliği içinde bulunmamız gerekti.inin bilincindeyiz. 14 Şubat Dünya Öykü Günü'nün edebi ve kültürel işbirliği yönünde en önemli ve anlamlı araçlardan biri olacağına inanıyorum". Karabulut, ayrıca, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'ni 69. Uluslararası P.E.N. Dünya Kongresi'nde Delegeler Meclisi'nin gündemine alarak 2003 yılında ilk kez kabul ettiren Uluslararası P.E.N. eski sekreteri Terry Carlbom'a, projeye destek veren Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi Başkanı Kata Kulavkova'ya, projeyi kabul ederek Delegeler Meclisi gündemine getiren Uluslararası P.E.N.yürütme kuruluna ve projeyi geliştiren, web sitelerini hazırlayan Aysu Erden'e teşekkür etti. Yapılan konuşmalardan sonra, yeniden söz alan Çeviri ve Dil Hakları komitesi Uluslararası Başkanı Kata Kulavkova, dünyadaki tek öykü festivali olma özelliğini kazanmış olan Ankara Öykü Günleri'nin ulaştığı uluslararası başarı, öyküye ve edebiyata sağladığı katkılar üzerinde durdu. Ayrıca, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin çıkış noktası olan Ankara Öykü Günleri'ne, kuruluşunun 10. yılı olan 2006 yılından itibaren, her yıl, Uluslararası P.E.N. Merkezleri yöneticileri ve öykü yazarlarının da çeşitli bildiri konularıyla ve öyküleriyle katılacaklarını bildirdi. Kulavkova, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin artık Uluslararası P.E.N. tarafından resmen kabul edildiğini; Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi'nin başkanı olarak projeyi kendisinin UNESCO'ya ileteceğini belirtti. Söz konusu toplantıda, Uluslararası P.E.N. Çeviri ve Dil Hakları Komitesi üyeleri, 18-21 Haziran 2005 tarihleri arasında yapılan Delegeler Meclisi gündemine 34. madde olarak alınmış olan 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin hedeflerinin, amaçlarının, ve uygulama yönteminin Uluslararası P.E.N.'in ve UNESCO'nun çeşitlilik ve özgürlük doğrultusundaki amaçlarına uygun olduğu fikrinde birleştiler. Delegeler Meclisi'nin 20 Haziran 2005 tarihli toplantısında, Uluslararası P.E.N.'in Çeviri ve Dil Hakları Komitesi'nin 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'yle ilgili raporunu, Norveç'li delege Bente Kristenson okudu. Delegeler Meclisi, 14 Şubat Dünya Öykü Günü Projesi'nin UNESCO'nun Kültür Takvimi'ne alınması yönündeki kararı kabul ederek onayladılar. Böylece, 71. Uluslararası P.E.N. Kongresi'nde, Haziran 2005'te alınan karar, 14 Şubat Dünya Öykü Günü'ne UNESCO yolunu açmış oldu. Kaynak: ANKARA ÖYKÜ GÜNLERİ'NDEN, DÜNYA ÖYKÜ GÜNÜ'NE... 5. yılında Dünya Öykü Günü/ Aysu Erden (Edebiyatçılar Derneği'nin ücretsiz yayınıdır)